Czym jest przywództwo? Czy to dar z góry, z którym się rodzimy, czy może zestaw kompetencji, które człowiek dbający o systematyczne poszerzanie swojej samoświadomości, może rozwijać? A może jedno i drugie? Taka unikalna mieszanka charyzmy, umiejętności zarządzania samym sobą (w tym także swoimi emocjami i motywacją), wiedzy na temat ludzi i paru jeszcze magicznych składników.
Bardzo często rozwój umiejętności przywódczych staje się celem indywidualnego procesu coachingowego. Wiele organizacji wykorzystuje pracę z coachem chcąc przygotować osobę do objęcia wyższego stanowiska, bądź tam, gdzie, na przykład w wyniku ocen okresowych (szczególnie typu 360°) zdefiniowane zostały obszary do rozwoju w obszarze przywództwa.
Temat jest, rzecz jasna, niezwykle obszerny i nie sposób ująć go w krótkim artykule. Zachęcam jednak do zapoznania się z porządkującą nieco to zagadnienie koncepcją opisaną przez Johna C. Maxwella prezentującą 5 poziomów przywództwa. Na końcu artykułu załączam arkusz do pracy samodzielnej lub z coachem. Może być pomocny do przeanalizowania swojego stylu przywództwa i tego co można zrobić, żeby go skutecznie rozwijać.
POZIOM 1 – STANOWISKO – Ludzie wykonują twoje polecenia bo … nie mają innego wyjścia?.
To jak menadżer wpływa na ludzi na tym poziomie wynika z prostego faktu, że jest wyżej w hierarchii i po prostu należy wykonywać zlecone przez niego zadania i jego polecenia. Nie jest tutaj potrzebny szacunek do przełożonego. Tutaj kierownik to tylko tytuł. Nie jest przywódcą. Nie ma co liczyć na to, że ludzie zrobią sami od siebie więcej niż muszą. Takiemu kierownikowi może być trudno zarządzać osobami o silnej osobowości, motywacji i/lub inteligencji – oni potrzebują autorytetów, które mogliby szanować i się od nich uczyć.
POZIOM 2 – BUDOWANIE WIĘZI – Ludzie podążają za tobą, bo … chcą za kimś podążać
Na tym poziomie mamy do czynienia z liderem, który okazuje zainteresowanie ludźmi, słucha ich, obserwuje, pomaga gdy trzeba. Służy pomocą. Ludzie podążają za nim w większym zakresie, niż wynika to z jego uprawnień. Wciąż jednak dzieje się tak dlatego, że nie ma lepszych kandydatur. Zbyt długie trwanie na tym poziomie grozi tym, że sami wykreują lepszego, nieformalnego przywódcę.
POZIOM 3 – REZULTATY – Ludzie podążają za tobą, bo widzą, że jesteś skuteczny, szanują to co zrobiłeś dla firmy.
Trzeci poziom Maxwell rezerwuje dla szefów, którzy są skuteczni i potrafią to umiejętnie komunikować, dzięki czemu ludzie to widzą. Sprawy firmowe są stosunkowo łatwo i sprawnie rozwiązywane. Mamy tu do czynienia z umiejętnym procedowaniem zadań i orientacją na rezultat. Pracownicy widzą efekty i czują tą energię działania i kreowania. Taki szef jest ceniony za sprawność i skuteczność.
POZIOM 4 – KSZTAŁTOWANIE LUDZI – Ludzie podążają za tobą szanując to, co dla nich zrobiłeś.
Na tym poziomie kształtuje się trwały wzrost firmy. Tutaj znajdują się szefowie, którzy dbają o rozwój swoich ludzi. Często przejawia się to w tym, że widzą w ludziach więcej niż oni sami w sobie. Zachęcają ich do rozwoju i dostarczają odpowiednich bodźców i narzędzi. Ponieważ inwestują w rozwój podwładnych, kreują nowych przywódców, dzięki czemu w przyszłości nie powinni mieć problemów w sytuacji kiedy sami będą mieli słabszy okres.
POZIOM 5 – OSOBISTOŚĆ – Ludzie podążają za tobą z powodu tego, kim jesteś i co sobą reprezentujesz. Jesteś wzorem i autorytetem.
Poziom piąty to miejsce gdzie spotkamy liderów, którzy są „legendami” firmowymi (w tym jak najlepszym rozumieniu tego słowa). Tutaj Maxwell umieszcza prawdziwe osobistości, u których ludzie pragną pracować, bo wiedzą, że to najwyższa liga, skuteczność, wartości i dbanie o swoich ludzi. Często pracownicy postrzegają możliwość pracy dla takiego szefa jako ogromny przywilej i szansę na czerpanie nauki. Tutaj lider staje się prawdziwym autorytetem dla ludzi.
Maxwell opisał swoje poziomy tak, że każdy kolejny bazuje na poprzednich. Przechodząc kolejno do góry poszerza się bazę i zakres swojego przywództwa pogłębiając je i utrwalając, nie rezygnując przy tym z wcześniejszych poziomów.
W praktyce może być tak, że z różnymi twoimi podwładnymi jesteś na innym poziomie przywództwa. Część z nich może podążać za tobą bo widzi, że jesteś skuteczny, a część tylko dlatego, że musi. Warto zastanowić się jak wygląda taki rozkład w twoim zespole i zaplanować działania, które pozwolą ci przejść na kolejne poziomy z twoimi pracownikami. Do tego może być pomocny arkusz do pracy zamieszczony poniżej.
I na koniec warto przypomnieć sobie znane powiedzenie – „ludzie przychodzą do firm a odchodzą od szefów”. To oczywiście nie zawsze jest prawda, natomiast niestety wciąż zdarza się, że sposób przewodzenia ludziom przez przełożonych pozostawia wiele do życzenia. Czy w czasach rynku pracownika (szczególnie w branżach takich jak chociażby IT) możemy sobie na to pozwolić?
Jeżeli zainteresowała cię koncepcja Johna C. Maxwella zachęcam do przeczytania jego książki „Być liderem, czyli jak przewodzić innym”
Autor: Beata Piwowarczyk, trener i coach
